آويشن كوهي :

  آويشن كوهي يكي از گياهان زيبا و معطر است كه در اكثر مناطق معتدله رويش دارد. نمونه اهلي اين گياه آويشن شيرازي است كه به صورت كشت داده شده مورد بهره برداري قرار مي‌گيرد و در شيراز كشت مي‌شود. از نظر شكل ظاهري و طعم اين دو نوع آويشن باهم فرق دارند. البته خواص درماني آويشن كوهي بسيار بيشتر از آويشن شيرازي است. 

خواص دارويي :

  اين گياه بوي بسيار مطبوع و مزه تندي دارد و به خاطر خاصيتش در شدت دادن به جريان خون ، به هر عضوي كه ماليده شود خون به آن طرف سرازير مي‌شود. براي ريزش مو ، جوشانده اين گياه استفاده مي‌شود تا جريان خون را در آن قسمت بيشتر كرده و پياز مو تغذيه شود. اين گياه داروي بسيار خوبي براي دستگاه تنفسي و بيماريهايي از قبيل زكام ، برونشيت ، آسم ، گريپ است. همچنين اين گياه داروي خوبي براي معده مي‌باشد و ناراحتيهاي معده را از نظر هضم ، نفخ بطور كلي برطرف مي‌كند.

آويشن باغي :

خصوصيات گياه شناسي :

  آويشن باغي گياهي خشبو ، چند ساله و متعلق به خانواده نعناع (Lamiaceae) مي‌باشد. منشأ اين گياه نواحي مديترانه گزارش شده است. ارتفاع اين گياه متفاوت و بين ۲۰ تا۵۰ سانتي‌متر است. برگها كوچك ، متقابل و كم و بيش نيزه‌اي شكل بوده و پوشيده از كركهاي خاكستري رنگ است. گلها كوچك ، سفيد ، ارغواني يا صورتي است كه در قسمت فوقاني ساقه‌هايي كه از بغل برگها خارج مي‌شوند روي چرخه‌هايي به صورت مجتمع پديدار مي‌شوند. ميوه دراين گياه فندقه به رنگ قهوه‌اي تيره بوده و طول آن يك ميلي‌متر است. داخل ميوه‌ ۴ دانه به رنگ قهوه‌اي تيره وجود دارد. وزن هزار دانه ۰٫۲۵ تا ۰٫۲۸ گرم است.

مواد موثر :

  پيكر رويشي آويشن باغي حاوي مواد موثر واز نوع اسانس مي‌باشد. اسانس اين گياه زرد رنگ بوده و مقدار آن بين ۱ تا ۲ درصد متغير است. مهمترين اجزاء تشكيل دهنده اسانس را تيمول ، كارواكرول و پاراسيمول تشكيل مي‌دهد. پيكر رويشي همچنين حاوي تانن ، فلاونوئيد ، ساپونين و نيز مواد تلخ مي‌باشد.

اثر درماني :

  مواد موثر آويشن باغي خلط آور بوده و براي معالجه سرفه مورد استفاده قرار مي‌گيرد. از تنتور و عصاره‌هاي الكلي پيكر رويشي اين گياه براي معالجه سرفه ، گلودرد ، برونشيت و آسم استفاده فراوان مي‌شود.

ساير كاربردها :

  مواد موثر آويشن باغي درصنايع غذايي به مقادير فراوان كاربرد دارد. از تيمول و كارواكرول آن به عنوان نگهدارنده مواد غذايي در صنايع غذايي استفاده مي‌شود. اسانس آويشن باغي همچنين خاصيت شديد ضد باكتريايي و ضد قارچي دارد. از مواد مؤثره اين گياه در صنايع آرايشي و بهداشتي و در تهيه كرم‌ها ، عطرها ، لوسيونها ، دهانشويه‌ها و پماد استفاده مي‌شود. از اسانس اين گياه به عنوان آروماتراپي (درمان با مواد معطر) استفاده شده و درخمير دندان نيز به عنوان يك ماده ضد باكتري مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

فرآورده‌ها :

  از اين گياه داروهايي به شكل شربت ، قرص مكيدني ، بخور ، قرص ، اسانس و همچنين تركيبات آروماتراپي تهيه مي‌شود. از عصاره‌هاي آبي ، آبي – الكلي و پروپيلن گلايكولي آويشن باغي نيز در تهيه شامپو ،‌كرم، پماد و ديگر فرآورده‌هاي استفاده فراوان مي‌شود.

استفاده در آشپزي :

  در حال حاضر ، بسياري از غذاهاي كشورهاي جنوب اروپا بدون آويشن معني و مفهوم خود را از دست مي‌دهند. اين گياه تقريبا در تركيبات ادويه‌اي ، نقش اساسي دارد و در آشپزي غذاهاي سنگين از آن استفاده فراواني مي‌شود. آويشن علاوه بر بهبود طعم غذا ، باعث سرعت بخشيدن به عمل هضم نيز مي‌شود. مصرف آن ، مخصوصا در وعده‌هاي غذايي سنگين توصيه مي‌شود.

از لحاظ طعم ، اين گياه با ريحان ، نوعي آلو ، جوز هندي ، اكليل كوهي و مريم گلي شباهت دارد. از آويشن در اين غذاها استفاده مي‌شود: سرخ كردنيها ( مخصوصا گوشت بزغاله) ، ماهي ، پرنده ، سس اسپاگتي ، سس گوجه فرنگي ، سوپ سبزيجات ، سالاد ، غذاهاي قارچ‌دار ، گوشت چرخ كرده در حجم زياد ، خورشتها و غذاهاي سيب زميني‌دار. اين گياه بايد دور از نور و رطوبت و در شيشه‌هاي ضخيم و سربسته يا قوطيهاي فلزي نگهداري شود.